تصور ما از ویلای شمال چیست؟ معمولاً خانه‌ای بزرگ، صمیمی، با یک حال و هوای خاص، از آن‌ها که شاید حوضی با گل‌ها و درختان کوتاه تدارد اما حتماً توسط یک استخر نه چندان کوچک تزئین شده است، احتمال می‌دهیم نسیم ملایم، صدای روان آب و آواز پرندگان، صحنه‌ای لذت‌بخش و خاطره انگیز باشد که از همان بدو ورود به ویلا، نگاهمان را می دزدد.

حال و هوای ویلا درست شبیه یک باغ ایرانی است، که می تواند مزین به سبزی درخت و بوی خوب گل‌های رنگی و البته بوی برنج و چای ایرانی باشد، اما جدای از زیبایی‌های بصری یک ویلا و فارغ از این که معماری آن تا چه اندازه دیدنی و چشم نواز است، سازه چنین ویلایی چگونه باید باشد؟ آیا به آن فکر کرده اید؟ آیا می دانید چرا ساخت ویلای شمال بیش از هر ساختمان سازی دیگر، نیازمند طراحی حرفه ای است؟

شمال ایران به دلیل مجاورت با دریا و جنگل بسیار مرطوب است که باعث ناسازگاری انواع ساختمان با این منطقه می شود، اینطور بگوییم ساخت ویلا در شمال از آمل گرفته تا سرخرود و نوشهر، همه نیازمند آگاهی و پایبندی به اصول است که متاسفانه گاه به دست فراموشی سپرده می شود.

برای داشتن ساختمانی مقاوم در برابر رطوبت و جلوگیری از مشکلاتی مانند سیل (به ویژه به واسطه غرش رودخانه)، نفوذ صدا، سرما و گرما و بسیاری موارد دیگر، باید از اصول ساخت ویلای شمال برحسب معماری و اقلیم مناطق مرطوب استفاده کنیم، چیزی که جز با طراحی حرفه‌ای ویلا میسر نخواهد شد. همان تلاشی که گروه ما در اول خونه، خود را بدان گره زده است.

بیشتر بخوانید: معرفی کامل انواع سبک طراحی ویلای شمال + جامع‌ترین نکات آموزشی

چند لحظه توقف، ضوابط طراحی ویلا در شمال ایران

بارها در همین سایت اول خونه از نکات خرید ویلای شمال گفته ایم و تأکید کرده ایم که علی رغم زیبایی های شمال و برخلاف این که، از ویژگی های بارز ویلا‌های بی‌نظیر شمال، چشم انداز زیبای دریاچه و جنگل است، اما هوای شمال و رطوبت جدانشدنی این خطه، تمرکز ما بر اصالت سازه، نوع معماری، اندازه، لوکیشن، جهت ساختمان و جنس متریال استفاده شده در ساخت ویلای شمال را باید بیشتر و بیشتر کند، اما این یک جمله کلی است، دقیقا باید بدانیم طراحی حرفه ای ویلا، بر چه مواردی تمرکز دارد؟

باید از معماری نوشهر مطلع باشیم و بدانیم جهت‌گیری ساختمان در معماری معتدل و مرطوب نوشهر بایستی به چه نحو باشد، باید دانست ضوابط طراحی ویلا در شمال ایران، چه بایدها و نبایدهایی دارد و چگونه است که یک ویلا عمری کوتاه یا همیشگی دارد؟ این‌ها خلاصه ای است از طراحی حرفه ای که از نکات مهم ساخت ویلای شمال به حساب می آید. در ادامه بیشتر خواهیم گفت.

1- جدی گرفتن رطوبت

سطح بالای آب زیرزمینی در شهرهای شمالی به قدری بالاست که حتی با حفر پی در حد 0.5 متر به آب خواهیم رسید، از طرفی در مناطق ساحلی، خاک زمین نرم است و بالا بردن سازه بر مبنای چنین خاکی شدنی نیست. تمام این موارد گودبرداری را حساس می کند و جز استفاده از روش های مهندسی و اصولی، راه دیگری باقی نمی گذارد.

در واقع رطوبت زیاد موجب می شود کنترل رطوبت امری مهم در ساخت و ساز شمال باشد و هدف طراحی حرفه‌ای ساخت ویلا در شمال ما را موظف به اخذ تدابیر لازم در شرایط مشابه می سازد همچون استفاده از مخلوط کوهی و کوبیدن با غلطک به منظور آماده و تحکیم سازی سطح خاک به منظور انجام فونداسیون یا استفاده از اسکلت های بتنی به جای اسکلت های آهنی به منظور جلوگیری از فرسایش و تخریب در فواصل زمانی.

از دیگر روش‌ها، تعویض بلوک با آجر است و بالا بردن دیوارها با کمک گرفتن از سازه های بلوکی است، می توان گچ را نیز به دلیل ضعفی که در برابر رطوبت دارد حذف نمود و از مصالح تازه‌ای (اتوکلاو) استفاده کرد. انتظار می رود در بخش سقف ویلا از سقف های شیروانی و متناسب با منطقه استفاده گردد.

2) معماری ویلا و فونداسیون

یکی از مهم ترین نکاتی که در طراحی حرفه ای ویلا در شمال، باید رعایت شود، معماری و فونداسیون آن است. برخی از معماران از پی‌های چوبی استفاده می‌کنند که مزایای خود را دارد، اما از آنجائیکه برای ساختمان‌های دو طبقه، برای ساخت دوبلکس و سازه‌های بالاتر از مقاومت پایینی برخوردار است، اکثراً پی‌های فولادی توصیه می‌شود که چون توسط بتن احاطه شده‌اند، می‌توانند مشکلاتی مانند زنگ زدگی را برطرف سازند که برای ما درخشان و ستودنی است (سازه فولادی به دلیل سبکی و فشردگی یکی از پرطرفدارترین گزینه ها در پروسه ساخت ویلای مازندران می باشد، همچنین، برای اکثر معماران در اولویت است. اما از آنجائیکه فلز مقاومت بسیار کمی در برابر رطوبت دارد و به مرور زمان خورده می شود، این جایگزین را باید فراموش کرد و تنها گزینه موجود سازه بتنی خواهد بود).

اگر قصد ساخت ویلا در شمال و نزدیک دریا را دارید باید به دو موضوع بسیار مهم یعنی نقشه برداری و شیب بندی توجه کنید، زیرا این‌ها اصول اولیه برای استحکام ساختمان و البته ویلا هستند، بعلاوه به راحتی در دسترس هستند و به سادگی می توانید این اطلاعات را به دست آورید، شاید ساده ترین راه ارتباط با شهرداری و ارگان‌های مربوطه باشد یا مشورت با تمام متخصصینی که در این حوزه دستی بر آتش دارند و زحماتشان قابل تقدیر است. پیمانکاری ساخت ویلای شمال، کارنامه ای است چند ساله برای تیم ما در اول خونه که می توانید از صفحه اصلی سایت، آن را دنبال کنید.

3) جهت‌گیری ساختمان در اقلیم مرطوب

در پروسه ساخت ویلای شمال و زمانی که طراحی حرفه ای، دغدغه تیم می شود، حتی جهت و نوع پنجره نیز قابل تأمل و نیازمند تصمیم گیری است، به‌ویژه سایز و نوع پنجره هایی که قرار است در بخش‌های مرکزی و جنوبی ویلا استفاده شوند. این مسئله نه تنها برای تنظیم میزان نور ورودی به ساختمان ویلا و اتاق نشیمن که از نظر میزان مجاورت با صدا و حتی قدرت آن در مهار طوفان‌های شن و گرد و غبار، لازم به بررسی است.

از طرفی پنجره باید چگونه باشد تا زیبایی منظره بیرون، در چشم بیننده بزرگ و برجسته باشد؟ همه این‌ها جزء مراحل مهمی است که در پروسه ساخت ویلای شمال و درست زمانی که طراحی ویلا استارت می خورد، تمام پیمانکاران اول خونه با آن دست به یقه می شوند و مدت ها با آن کلنجار می روند.

4) توجه به لوکیشن ویلا

شمال ایران یک منطقه هموار، پر از دشت‌های سبز و وسیع نیست، ناهمواری دارد و تعداد مناطق پرشیب آن بسیار زیاد است و این یک چالش جدی برای طراحی ویلاهای شمال به حساب می آید. در واقع دسترسی و تماشای مناظر بکر و رویایی شمال آن هم از قاب پنجره ویلا، باعث شده ساخت ویلا در دامنه کوه، روی ارتفاع، در مجاورت ساحل و جنگل و دره، خواسته قلبی هر دوستدار طبیعتی باشد.

همانطور که شاهد روستاهایی همچون ماسوله سبز در گیلان هستیم، مشابه آن در مازندران کم نیست و ما گاه ناگزیر هستیم در ارتفاعات فیلبند، درست در مناطق ییلاقی و مرتفع مازندران، جایی که انبوه مه و ابر، نگاه هر فردی را میخکوب می کند، یک ویلای مدرن و مشرف به زیبایی‌های شمال بسازیم و این انتظار واقعی و منطقی خریدار ویلای شمال است یعنی گاه در شمال باید توانست در بین کوه‌ها و روی یک شیب تند هم به ساخت ویلا فکر کرد و بدیهی است که در این شرایط، نیاز به یک ساختار متفاوت و یک طراحی حرفه‌ای کاملاً احساس می شود.

درست است که در ماسوله معمولاً از خاک رس و چوب استفاده شده است، اما در هر لوکیشنی از مازندران، ساخت ویلا و طراحی حرفه ای نیازمند اطلاع درست از موقعیت پروژه و توانمندی برای کنترل و مدیریت آن است، تا جائیکه ویلای ساخته شده، ضمن این که از نظر زیبایی بیننده را جذب کند، از نظر طراحی واقعاً حرفه ای و امن باشد.

بیشتر بخوانید: طراحی ویلا روی شیب

5) احترام به معماری بومی

یکی از نکات مهم در ساخت ویلا، جدی گرفتن معماری بومی و اتکا به عملکرد آن است. در بحث ساخت ویلای شمال، همیشه قرار نیست در جوار متل قو ویلا بسازیم یا در وسط معماری نوشهر، یک برج بلند خلق کنیم، گاهی ممکن است به دل یک روستای مازندرانی سفر کنیم و از قضا همانجا دست به ساخت ویلای جنگلی بزنی.

فرض کنید معماری این روستا از اتاق‌هایی تشکیل شده است که با ایوان ها و بالکن ها محصور شده اند (فرض را بر این می گذاریم که معماران قبلی بر این باور بوده اند که این فضاهای نیمه باز به دلیل آب و هوای مرطوب و نیاز مبرم به تهویه بسیار کاربردی هستند و در حدود نیمی از سال، بخش عمده ای از زندگی در آنها جریان دارد یا مثلاً با توجه به جهت باد، ویلاها در این روستا، غالب شمالی- جنوبی طراحی شده‌اند تا تهویه هوا امکان پذیر باشد، بدیهی است که در چنین شرایطی، ضوابط طراحی ویلا در شمال، بر اساس معماری بومی رقم می خورد تا خروجی از نظر بصری یکپارچه و دیدنی باشد.

6) حفظ طبیعت و نماد های زنده

یک چالش اساسی در طراحی حرفه‌ای ویلای شمال، همیشه در بازسازی‌ها اتفاق می افتد، مثلاً وقتی یک فضای سنتی را به دست شما می دهند و در نهایت ساخت ویلا مدرن در شمال را از شما می خواهند. کارفرما از شما می خواهد که فضای سنتی و بالکن را بازسازی کنید و اینجا از میان ده‌ها راهی که وجود دارد باید تصمیم گرفت که بهترین از دید خود کارفرما و البته از دید مهندسی و علمی ما کدام است؟ به زعم اینکه می دانیم استفاده از درب‌های تمام شیشه (شیشه‌های کشویی یا چرخشی)، مدرن‌ترین متریالی است که در حال حاضر روی کار آمده اما آیا شرایط آن ویلا اجازه پیاده‌سازی را به ما می دهد؟

این همان نقطه مهم تصمیم گیری است که از آن صحبت کردیم. در بسیاری از ویلاهای قدیمی شمال، ردپای درختان کهنسال دیده می شود و هنر معماری حرفه ای ویلا، فضاسازی و محوطه سازی حرفه ای و برجسته‌سازی درختان قدیمی است، فی الواقع توجه ویژه به فضاهای سبز و حفظ درختان کهنسال که گاه ارتفاع آن‌ها تا پشت بام است، رسالتی است که در ضوابط طراحی ویلای شمال، همیشه گنجانده می شود. حفظ این درختان همیشه سبز نه تنها باعث ایجاد حاشیه امن و شاد برای کل فضا می شود، بلکه ارتباط انسان با طبیعت را افزایش می دهد.

7- سقف شیبدار و احتمالاً نارنجی!

در شمال به دلیل مشکلات در آب بندی و دفع آب باران، استفاده از سقف‌های شیبدار بسیار رایج است. اما گاهی در طراحی حرفه ای و در برخی از پروژه‌ها، به جای استفاده از روش معمول یک سقف مسطح احداث می شود و این‌ها همه وابسته به جزئیات پروژه ای است که در دستور کار قرار می گیرد.

8- استفاده حداکثری از فضاهای موجود

گاهی به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی، ساخت زیرزمین اگرچه به تقاضای مشتری است اما کاملاً رد می شود. در واقع گاه ساخت پارکینگ در فضاهای زیرزمینی نه تنها مقرون به صرفه نیست، بلکه ممکن است شهرداری نیز قوانین دست و پا گیر داشته باشد که می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. به همین دلیل در برخی شهرهای شمالی، پارکینگ در طبقه همکف قرار می گیرد و این باعث می شود، در نهایت فضای بسیار کمی به عنوان باغ یا حیاط باقی بماند که در برخی پروژه‌ها کاملاً توجیه‌پذیر است.

(اگرچه در نتیجه این امر، تعامل بین ساکنین و فضای باز بسیار محدود خواهد شد اما رعایت اصول مهم ترین فاکتوری است که در ساخت ویلای شمال، در مرکز توجه واقع می‌شود و این افتخار بزرگی برای تیم اول خونه است)، اما یک راه حل عالی برای حل مشکل فوق، وجود دارد و آن آزادسازی فضای غیرقابل استفاده یعنی سقف و پشت بام ویلا و استفاده از آن به عنوان روف گاردن است. بنابراین می توان با طراحی حرفه ای ویلا در شمال، کل پشت بام، را به فضای سبز اختصاص داد و بدین ترتیب یک فضای مناسب و تعامل اجتماعی را برای ساکنین فراهم نمود.

9- توجه به اقلیم منطقه

طراحی ویلا جنگلی و ویلا ساحلی، یک امر متداول در شهرهای شمالی است، در نزدیکی خط ساحلی جنوبی دریای خزر زمین‌ها و ویلاهای متعددی قرار دارند که انتخاب خریداران ویلای شمال هستند و این مناطق گرچه مرسوم اما بسیار پرچالش برای طراحی ویلای اصولی قلمداد می شوند. ساختمان‌های این قسمت، دائماً مستعد رطوبت زیاد و رگبارهای بارانی فصلی هستند.

حفاظت از این اقلیم، یک معیار طراحی حرفه‌ای ویلاست، در برخورد با پروژه‌های این چنینی تیم پیمانکاری اول خونه تلاش می کند با طراحی پنجره و درب‌های ضلع غربی و شرقی ویلا در اندازه‌ های کوچک‌تر و احاطه آن‌ها توسط فضاهای نیمه باز - یعنی بالکن‌ها - قرار گرفتن محیط داخلی ویلا را در معرض عناصر طبیعی مانند باد، باران فصلی و نور مستقیم خورشید شدیداً کاهش دهند و به نوعی از آن محافظت نمایند (حتی نوع پرده‌هایی که در طراحی داخلی ویلا در این پروژه‌ها بکار گرفته می شود متفاوت است و طراح توصیه می کند از پرده‌های سوراخ‌دار مدرن در دکوراسیون داخلی استفاده شود که جریان هوای طبیعی را افزایش می‌دهند و در عین حال از فضاهای خصوصی از دید رهگذران محافظت می‌کنند، این‌ها همه از ضوابط طراحی ویلا در شمال ایران است.

صحبت پایانی | زیبایی ویلا و اهمیت طراحی حرفه‌ای

از نظر مفهومی، آزادی در همه جهات ویلا حرکت می کند، از پلان گرفته تا مرزهای اطراف و سقف، در واقع مفهوم آزادی، بر همه جنبه‌های طراحی مسلط و چیره است. آنچه ما در اول خونه بدان اتکا می ورزیم برای شروع یک پروژه، خلاقیت و نوآوری، هم در طراحی نقشه‌ها و هم در به کارگیری مواد و تکنولوژی مربوط به آن – البته با در نظر گرفتن محدودیت‌های اقتصادی و اجرایی – است.

عوامل تاثیرگذار در طراحی ویلای شمال، اعم از تابش آفتاب و باران مزاحم و آلودگی صوتی خیابان‌ها در کنار چشم انداز زیبای جنگل‌های هیرکانی به همراه مقررات شهرداری و درخواست کارفرما، تمام آن چیزی است که خروجی را رقم می زند.

منبع: اول خونه